نشریه علوم و تکنولوژی محیط زیست
سال چهارم شماره 4 (پیاپی 15، زمستان 1381)

در این پژوهش، آلاینده های آب، شناخت منابع دارای اولویت پایش و نیز شناسایی پتانسیل ها و ظرفیت پذیرش منابع آب استان هرمزگان مورد مطالعه قرار گرفته است. از آنجایی که هر روز بیش از پیش بر بار آلاینده ورودی به سیستم های ابی چه سطحی و چه زیرزمینی افزوده می گردد، وجود روش هایی که در عین سادگی محاسباتی بتواند تخمین های مناسب و واقعی تری را ارایه دهد و بتوان با آن روش ها بار آلودگی آلاینده های حاصل از مواد سمی و خطرناک را شناسایی و تخمین زد، ضرورت دارد. علاوه بر پارامترهای محیطی، خصوصیات هیدرولوژیکی و کمی منابع آب و نیز آبخوان ها از اهمیت خاصی برخوردار می باشند. شاخص های آلاینده های متعارف معمولا شامل طیف وسیعی از مواد هستند و نظر به دخالت پارامترهای متعدد در تعیین اولویت منابع سعی شده است از روش های غربال کردن استفاده گردد. غربال کردن به عنوان مکانیسمی برای الزام ارزیابی دقیق تر منابع مورد مطالعه تلقی شده و در واقع ساده ترین و اساسی ترین مرحله از ارزیابی های زیست محیطی محسوب می شود. برای انجام عملیات غربال کردن منابع آب در محدوده استان هرمزگان، ابتدا به ارایه یک سری اطلاعات کلی و ضوابط تخمین بار آلاینده ها اقدام شده و سپس با توجه به عواملی که در مطالعات از اهمیت بیشتری برخوردار می باشند و با توجه به خصوصیات و ویژگی های هر یک از منابع، انجام اولویت بندی برای پایش توصیه گردید. اقدامات زیر برای غربال کردن اطلاعات زیست محیطی هریک از حوضه های مورد مطالعه صورت گرفت:- اطلاعات موردنیاز و اصلی جمع آوری شد.
- با اطلاعات جمع آوری شده و شواهد محلی، مشکلات زیست محیطی منطقه شناسایی شد.
- پارامترهایی که نیاز به غربال کردن بود، مشخص شد.
- ارزیابی با کمک روش های موجود انجام گرفته و نتایج با اطلاعات جمع آوری شده مقایسه گردید.
اختلاف بین نتایج مدل با نتایج واقعی به صورت منطقی توجیه گردید.
- ارزیابی دوباره مساله به عمل آمد و پیشنهادهای مناسب و کاربردی برای مطالعات بیشتر و دستورالعمل های لازم به منظور حفظ و بهبود و پالایش سیستم های آب و خاک منطقه مورد مطالعه ارایه گردید.

به منظور بررسی و مطالعه توانایی و کارآیی سیستم تالاب های مصنوعی در تصفیه فاضلاب های صنعتی از یک سیستم نیمه صنعتی تالاب های مصنوعی با جریان زیر سطحی از نوع افقی (SSF) استفاده گردید. گیاه مورد آزمایش، نی فراگماتیس استرالیس می باشد که در بسترهای شنی رشد یافته بود. مراحل کار در چندین بخش با توجه به فرضیات زیر انجام گردید:1- توانایی روش بیولوژیکی در تصفیه فاضلاب صنعتی آلوده به مواد نفتی مطلوب بوده است.
2- تالاب های مصنوعی، توانایی تصفیه فاضلاب های آلوده به مواد نفتی پالایشگاه را دارا می باشند.
نتایج به دست آمده در مراحل مختلف را به شرح زیر می توان خلاصه نمود:الف- مطالعات اولیه، راندمان حذف COD از فاضلاب را تا حدود 86% نشان می دهد.
ب- مقایسه عملکرد تالاب مصنوعی با شاهد نشان داده می شود که تالاب مصنوعی به دلیل وجود گیاه نی، سیستم توانایی بسیار زیادی برای کاهش بار آلودگی فاضلاب آلوده به مواد نفتی را دارد. به طوری که راندمان حذف TNK، COD و P-PO4 به ترتیب 79.62، 67.3 و 57.22 درصد می باشد.
پ- عملکرد تالاب مصنوعی نشان می دهد که تغییرات بار آلودگی، فاضلاب های صنعتی را به خوبی تحمل می کند. به طوری که در طی مدت انجام آزمایش ها، راندمان حذف COD با غلظت ورودی 50 و 100 میلی گرم در لیتر از 75.5 به 85.6 درصد افزایش پیدا کرد و با میانگین غلظت ورودی 270 میلی گرم در لیتر، در سیستم تالابی با زمان ماند 3 روز، متوسط راندمان حذف COD 82.35 درصد می باشد.

کاربرد گستره وسیعی از مواد شیمیایی برای از بین بردن آفات، بیماری ها و علف های هرز در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، جنبه ای از فعالیت های کشاورزی است که به افزایش تولید محصول و کاهش ضایعات پس از برداشت محصول می انجامد. به هر صورت، مصرف فزاینده و عدم کیفیت مناسب این گونه آفت کش ها، نگرانی های زیادی را درباره اثرات سوء بالقوه سلامتی انسان به وجود آورده است. این وضعیت به لحاظ فقدان داده های قابل اطمینان، نگرانی خاصی در خصوص پیامدهای دراز مدت تماس با آفت کش ها را پدید می آورد. یکی از مهم ترین روش ها برای به حداقل رساندن اثرات بالقوه آفت کش ها بر سلامت انسان، پایش باقی مانده آنها در مواد غذایی به خصوص میوه هایی است که به صورت خام مصرف می شوند. وقتی مقدار آفت کش ها از حد قابل قبول و مجاز بیشتر باشد، بایستی برای مشخص کردن علت آن و همچنین تکرار آلودگی، اقدامات مناسبی صورت گیرد.
برای مبارزه با آفات سیب در اکثر نقاط کشور، از مبارزه شیمیایی استفاده می شود و به توصیه سازمان حفظ نباتات، سمپاشی های متعددی صورت می گیرد. به طوری که دوره کارنس در آنها رعایت گردد.
برای بررسی میزان باقی مانده سموم ارگانو فسفره، نمونه برداری از سردخانه های ارومیه انجام شد. به طور کلی برای نمونه برداری، 23 نمونه 10 عددی از 23 انبار سردخانه ها به صورت تصادفی برداشته شد. پس از نمونه برداری، نمونه ها به آزمایشگاه موسسه بررسی آفات و بیماری های گیاهی منتقل گردیدند. سپس نمونه ها آماده سازی و به منظور انجام آزمایش های تعیین مقدار باقی مانده سموم در فریزر با دمای 20- درجه سانتی گراد نگهداری شدند.
عصاره گیری و سپس جداسازی مایع- مایع در نمونه ها انجام شد. عصاره های به دست آمده خشک و در مقدار معینی حلال متانول، حل و یک میکرولیتر از آن به دستگاه کروماتوگرافی گازی GC/NPD تزریق و مقدار باقی مانده سموم اندازه گیری شد.
نتایج حاصل از آنالیز نمونه ها نشان داد که مقادیر به دست آمده، کمتر از حداکثر مجاز استاندارد کدکس بوده و بدین جهت قابل قبول می باشند.
سموم شناسایی شده در نمونه ها، اتریمفوس، دیازینون، مالاتیون، اتیون و فنیتروتیون بودند که همه به جز فنیتروتیون جزء فهرست سموم توصیه شده برای مبارزه با آفات سیب می باشند و مقادیر به دست آمده، نشان دهنده رعایت دوره کارنس در سمپاشی باغات سیب می باشد. اما به دلیل پایین بودن سطح دانش و آگاهی تعدادی از کشاورزان، سم فنیتروتیون که یک سم حشره کش برای مبارزه با سن گندم می باشد، برای مبارزه با آفات سیب استفاده شده است.

منطقه دریایی خلیج فارس حالت ویژه ای دارد که آن را از سایر مناطق دریایی جهان مجزا می نماید. بیشترین تمرکز نفت و گاز جهان در این منطقه واقع است. به طوری که استخراج نفت به 20 میلیون متر مکعب در سال می رسد. در خلیج فارس با فرونشینی خشکی، سطح تراز دریا به همان اندازه که از تغییرات اقلیم انتظار می رود، افزایش می یابد. بنابراین میزان افزایش سطح تراز دریا در این منطقه دو برابر میزان جهانی است. اساسا مطالعه و بررسی اثرات تغییر اقلیم بر ایجاد تاسیسات در مناطق ساحلی، حمل و نقل، ناپایداری و اختلاط در ستون آب و حفاظت از محیط زیست منطقه در مقابل آلودگی ها ضروری است. در این مقاله با استفاده از آمار طویل المدت میزان تبخیر، میزان بارندگی و دمای آب دریا برای ایستگاه های سواحل شمالی خلیج فارس و مقایسه آنها به تفسیر و بحث کامل در خصوص اثرات عامل فیزیکی بر اقلیم خلیج فارس و نقش آنها در تغییرات جریان های این منطقه می پردازیم.

بیماری گراسری با عامل مولد پلی هیدروسیس هسته ای (NPV)، عمده ترین آلاینده بیولوژیک و عامل اصلی مرگ و میر کرم ابریشم می باشد. NPV به دلیل دامنه وسیع اثرگذاری بر روی تعداد قابل توجهی از حشرات، جایگاه ویژه ای را در کنترل بیولوژیک حشرات آفات به خود اختصاص داده است.
امروزه پژوهش های نوین به منظور کاربردهای بیوتکنولوژی بر روی NPV در حال انجام می باشد که در آینده نزدیک، افق روشنی را در خصوص حامل های فعال در پروتئین سازی نمایان خواهد نمود.
NPV به دلیل قابلیت های ویژه در همانندسازی سریع، توانایی گسترده ای در سازوکارهای انتقال ژن از خود بروز داده است.
پژوهش حاضر به منظور بررسی میزان اثرات NPV بر روی 9 هیبرید کرم ابریشم در قالب طرح کاملا تصادفی مشتمل بر 5 تکرار برای هر هیبرید و هر تکرار با جمعیتی به میزان 110 عدد لارو پوست اندازی نموده سن چهارم انجام شده است.
سوسپانسیون همولنف لاروهای آلوده پس از خالص سازی بر روی برگ های توت به صورت مصنوعی اسپری شده و تلفات حاصل از بیماری گراسری به صورت روزانه ثبت و جمع آوری شده اند.
نتایج حاصل از این آلوده سازی که با دوز LD50 و به ازای هر لارو 550 پی پی ام صورت گرفته است، نشان می دهد که هیبریدهای 110×107 و (104×110)×107 دارای بیشترین پیله سالم و شفیره زنده می باشند و بیشترین مقاومت را از خود بروز داده اند (110×104)×(103×1-m1) و با بیشترین عملکرد پیله در زنده اول تولید قرار دارند. در حالی که koming2× Xinhang3، حساس ترین ترکیب ژنتیکی موجود می باشد.

با استفاده از نرم افزار GGIS که توسط IPCC (هیات بین الدول تغییر آب و هوا) ارایه گردیده، میزان نشر گازهای گلخانه ای NMVOC, N2O, CH4, CO, CO2) و...) در بخش خانگی- تجاری، کشاورزی و حمل و نقل از سال 1373 تا 1378 در کشور براساس سوخت فسیل مصرفی محاسبه گردید. پس از آن، روند تغییر انتشار GHGs در بخش های فوق مورد بررسی قرار گرفت. در برخی موارد، کاهش نشر این گازها مبین تاثیرگذاری سیاست های بهینه سازی مصرف انرژی در کشور است. در این مقاله، روند نشر گازهای فوق و طرق بهینه سازی مصرف انرژی و کاهش نشر آلاینده ها بررسی و تجزیه و تحلیل شده است.